Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΪΒΑΛΙ

Η σχέση του Βενιζέλου με τη Λέσβο είναι, λίγο πολύ γνωστή. Το 1915, την πρώτη φορά που ψήφιζε η Λέσβος για το ελληνικό Κοινοβούλιο, τίμησε με συντριπτική πλειοψηφία τους Φιλελεύθερους. Ο ίδιος ο Βενιζέλος ήρθε για την προεκλογική εκστρατεία στο νησί και φιλοξενήθηκε την άνοιξη του 1915 στην έπαυλη της οικογένειας Αλεπουδέλη. Το Σεπτέμβρη του 1916 σχηματίζει στα Χανιά Προσωρινή Κυβέρνηση και αποπλέει με το πλοίο «Εσπερία» του Ανδρέα Εμπειρίκου για τη Θεσσαλονίκη. Στις 24 του μηνός, την 6 πρωινή, φθάνει στο λιμένα της Γέρας, όπου τον υποδέχονται οι αρχές του νησιού. Τρία χρόνια αργότερα , την 1 Μαΐου 1919, στο λιμάνι της Γέρας καταφθάνει ο Ελληνικός Στόλος , ο οποίος με εντολή του Ελευθέριου Βενιζέλου την επομένη 2 Μαΐου καταλαμβάνει τη Σμύρνη.
Οι Μυτιληνιοί πίστευσαν και αγωνίσθηκαν για τις πολιτικές θέσεις και τα οράματα του Βενιζέλου. Το νησί μας αγάπησε το Βενιζέλο κι ο Βενιζέλος αγάπησε το νησί μας. Υπάρχουν όμως και κάποια στοιχεία στη ζωή του μεγάλου ηγέτη που δίνουν μια άλλη διάσταση, μυστηριακή, σ’ αυτές τις σχέσεις :
1. Στη διαδικτυακή θέση του «ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» αναφέρεται ότι η οικογένεια Βενιζέλου έλκει την καταγωγή της από τη Μικρά Ασία : «Αξίζει όμως, προκειμένου να ερμηνεύσει βασικές πτυχές της όλης πολιτικής σταδιοδρομίας του Βενιζέλου, να δώσει κανείς προσοχή σε πληροφορία, που παλιότερα είχε κυκλοφορήσει ευρύτατα: Σύμφωνα με αυτήν, ο Κυριάκος Βενιζέλος ήταν Χριστιανός από τη Μικρά Ασία ο οποίος, κατά την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου (1853 - 1856), μετά από πολλές περιπέτειες βρέθηκε στην Κρήτη. Στο νησί αρχικά τον φωνάζανε Κυριάκος ο Αϊβαλιώτης· τελικώς όμως επικράτησε η λόγια μορφή της προσωνυμίας Μπινιζέλος, την οποία είχε πάρει κατά το πέρασμά του από την Πελοπόννησο. Εκεί, κατά τα φαινόμενα, είχε ολοκληρωθεί, προτού να κατεβεί στην Κρήτη, η αφομοίωσή στο περιβάλλον της ελεύθερης Ελλάδας».
2. Το Αϊβαλί ,ως γνωστόν είναι οι αρχαίες Κυδωνίες.
3. Τα Χανιά έχουν χτισθεί πάνω στα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας (Κρήτης)
4. Το Αϊβαλί (Κυδωνίες) ελευθερώθηκε από από το 8ο Σύνταγμα Κρητών την 16/29 Μαΐου 1919, ημέρα σημαδιακή για το Έθνος μας,
5. Στο σημερινό Αϊβαλί , στα Μοσχονήσια, κατοικούν μωαμεθανοί πρόσφυγες από την Κρήτη , οι οποίοι εξακολουθούν να μιλούν την κρητική διάλεκτο.
6. Στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ» του Στρατή Παπανικόλα,

που εξέφραζε τις πολιτικές απόψεις των «ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ», στο φύλλο της 2ας Φεβρουαρίου 1924, δημοσιεύθηκε άρθρο με τίτλο : «Ζητούνται ψαράδες δια τα Χανιά Κρήτης» . Το άρθρο βασίζεται σε ειδοποίηση του Υπουργείου Οικονομίας που κοινοποιήθηκε μέσω της Νομαρχίας Λέσβου ότι ζητούνται ψαράδες στα Χανιά και μεταξύ άλλων … « Προς τούτοις δεν υφίσταται εκεί φόρος ιχθύων, και αι αρχαί είναι διατεθειμέναι να υποστηρίξωσι Έλληνες αλιείς οι οποίοι θα μετέβαινον επί τούτο. Εξ άλλου και ιδιώται επιχειρηματίαι Χανίων προσφέρονται να να ενισχύσωσι και υλικώς και ηθικώς μίαν τοιαύτην εκμετάλλευσιν». Για πληροφορίες το δημοσίευμα παραπέμπει τους ενδιαφερόμενους στους δικηγόρους Μιχ. Φρατζεσκάκη στα Χανιά και στο Μυτιληνιό Δημ. Καλλιγιάννη. Στην ίδια εφημερίδα ,σε διπλανή στήλη υπάρχει ξανά η υπενθύμιση αυτή τη φορά της «Επιτροπής Προσφύγων Κυδωνιών –Μοσχονησίων» η οποία κοινοποιεί το τηλεγράφημα του Υπουργείου Περιθάλψεως που καλεί τους « πρόσφυγες αλιείς να μεταβώσι εις Χανιά Κρήτης δαπάναις του Κράτους , όπου ως λέγει το τηλεγράφημα απόλυτος βεβαιότης γενναίου κέρδους υπάρχει» .

7. Η νήσος Κυδωνία είναι κατά τον Πλίνιο η αρχαία Λευκή. Τα Τοκμάκια λέγονται αλλιώς και ασπρονήσια. Συστάδες νησιών με την ονομασία Λευκαί υπάρχουν τρεις : Στη Λέσβο , στον Κόλπο της Σούδας και στον Κόλπο της Σύρτης στην Αφρική, όπως επίσης και νήσος Λεύκη στον Εύξεινο Πόντο .Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Λεύκος ήταν ο γιος του γίγαντα Τάλω που φρουρούσε την Κρήτη. Συμπτώσεις που αν δεν προβληματίζουν είναι τουλάχιστον ενδιαφέρουσες.
8.. Το 1997 « Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» εξέδωσε σε συνεργασία με τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ) , τον «Ιστορικό Χάρτη της Ελλάδας» και τον διένειμε σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας. Τα ιστορικά στοιχεία για τη σύνθεση του χάρτη αποτέλεσαν μέριμνα και ευθύνη της Βουλής των Ελλήνων. Στον παραπάνω χάρτη αναφέρονται τα νησιά Τοκμάκια με τη σειρά από Βορρά προς Νότο: Ν. Παναγιά, Τομαρονήσια, Ν. Μπαρμαλιάς, Ν. Άσπρη, Ν. Κύδωνας, Ν.Βενιζέλος.

Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι το νησί Κύδωνας και το νησί Βενιζέλος είναι το ένα δίπλα στο άλλο. Για το νησί Κύδωνας γνωρίζουμε από τον Πλίνιο ότι είναι η αρχαία Λεύκη. Για το Νησί Βενιζέλος , η κλίμακα του χάρτη μας εμποδίζει να βγάλουμε ακριβές συμπέρασμα για το ποιο ακριβώς είναι .Οι συντάκτες του χάρτη πρέπει να γνωρίζουν τις απαντήσεις: Ποιο νησί είναι, πότε πήρε την ονομασία του, ποιος πρότεινε αυτή την ονομασία και γιατί. Μήπως πρόκειται για το ίδιο νησί;
Σε περίπτωση που είναι δύο διαφορετικά νησιά , θα ήταν ευπρόσδεκτο να υιοθετηθεί η ονομασία Νήσος Βενιζέλος για το νοτιότερο από τα Τοκμάκια και να χρησιμοποιείται πλέον σε όλες τις χαρτογραφήσεις. Σε περίπτωση που πρόκειται για το νησί Κύδωνας θα ήταν νομίζω σωστό να τιμηθεί η προσφορά του Βενιζέλου στην πατρίδα μας με την υιοθέτηση της ονομασίας : «Νήσος Βενιζέλος – Κύδων».
Νάναι όλα τα παραπάνω συμπτώσεις της ιστορίας; Αν ψάξουμε από τα αρχαία ακόμη χρόνια οδηγούμαστε σε μια παράξενη κυκλική διαδρομή που έχει κεντρικό άξονα την αρχαία πόλη Κυδωνία του Πολυχνίτου, το νησί Λεύκη (Κύδωνας) και τις Κυδωνίες της Μ.Ασίας και εκτείνεται από την Κυδωνία της Κρήτης ως τη νήσο Λεύκη του Εύξεινου Πόντου.
( Το θέμα είναι τόσο μεγάλο και τα στοιχεία ή ενδείξεις τόσες πολλές που δεν αναλύονται δυστυχώς στα περιορισμένα πλαίσια ενός άρθρου.)

Μια τελευταία σύμπτωση που αξίζει νομίζω να υπενθυμίσουμε είναι η ημερομηνία θανάτου του Ελευθέριου Βενιζέλου : 18 Μαρτίου 1936 και η ημερομηνία θανάτου του Οδυσσέα Ελύτη δύο ακριβώς γενιές αργότερα : 18 Μαρτίου 1996. ( η οικογένεια του ποιητή ξενιτεύτηκε στην Κρήτη όπου γεννήθηκε ο μεγάλος μας ποιητής, η οικογένεια του οποίου φιλοξένησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο νησί μας το1915),
Κρήτη – Λέσβος οι αμφίδρομες μυστικές διαδρομές δεν έχουν τέλος

Στρατής Γιαννίκος

Δημοσιεύτηκε στο 5ο τεύχος του περιοδικού "Α ΣΕΛΑΝΝΑ"

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "Α ΣΕΛΑΝΝΑ" τεύχος 5 - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008